29 kwietnia 2021 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał wyrok w sprawie o sygn. C-19/20 dotyczącego zapytania prejudycjalnego złożonego przez Sąd Okręgowy w Gdańsku w sprawie przeciwko Bankowi BPH S.A.

Chcesz skorzystać z bezpłatnej analizy?
Zapraszamy do kontaktu, odpowiemy na wszelkie pytania.

Sąd Okręgowy zadał następujące pytania dot. interpretacji przepisów dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich w związku z następującymi okolicznościami:

  1. Czy aneks  zmieniający postanowienia abuzywne powoduje „naprawę” całej umowy?  
  2. Czy w przypadku gdy umowa odsyła do kursu średniego NBP powiększonego/ pomniejszonego o bliżej nieokreśloną marżę, Sąd może wykreślić tylko fragment dotyczący marży banku?
  3. Czy wprowadzenie przez ustawodawcę przepisów nakładających na banki obowiązek szczegółowego określenia sposobów i terminów ustalania kursu wymiany walut, na podstawie którego wyliczana jest kwota kredytu, rat kapitałowo- odsetkowych oraz zasad przeliczania na walutę wypłaty albo spłaty kredytu spowoduje, że odp. na pytanie drugie będzie identyczna?
  4. Kiedy następuje moment wymagalności roszczeń stron w przypadku stwierdzenia nieważności umowy?
  5. Czy Sąd ma informować konsumentów o skutkach ewentualnego stwierdzenia nieważności umowy?

Odpowiedzi TSUE w sprawie C-19/20

Ad. 1 Do sądu krajowego należy stwierdzenie nieuczciwego charakteru warunku umowy zawartej między przedsiębiorcą a konsumentem, nawet jeśli warunek ten został zmieniony przez te strony w drodze umowy, chyba że konsument poprzez zmianę rzeczonego nieuczciwego warunku zrezygnował z takiego przywrócenia w drodze wolnej i świadomej zgody, czego zbadanie należy do sądu krajowego.

Stanowisko analogiczne wskazywała uchwała 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 20 czerwca 2018 r. (sygn. akt III CZP 29/17) zgodnie z którą dla oceny abuzywności klauzuli umownej badany jest stan z chwili zawierania umowy kredytu.

Ad. 2 i 3 Sąd krajowy może usunąć jedynie nieuczciwy element warunku umowy zawartej między przedsiębiorcą a konsumentem w sytuacji, w której przepisy krajowe realizują odstraszający cel dyrektywy. Jednakże nie może to prowadzić do sytuacji, w której wykreślenie elementu warunku prowadzi do zmiany jego istoty, czego zbadanie należy do sądu.

Ad. 4 Kwestia, od jakiego momentu stwierdzenie nieważności umowy będącej przedmiotem postępowania głównego wywołuje skutki, zależy wyłącznie od prawa krajowego, o ile zapewniona zostanie ochrona zagwarantowana konsumentom przez przepisy dyrektywy.

Tutaj jednakże należy pamiętać, że TSUE w dniu w dniu 22 kwietnia 2021 r. w sprawie C-485/19 LH przeciwko Profi Credit Slovakia s.r.o., stwierdził, że nie sposób w przypadku długoterminowych zobowiązań – umów kredytów, kwestionowanych ze względu na istnienie klauzul abuzywnych, wiązać początku biegu terminu przedawnienia z chwilą spełnienia świadczenia nienależnego. Konstatując, termin przedawnienia roszczenia konsumenta winien biec dopiero od momentu podjęcia przez kredytobiorcę świadomej i wiążącej decyzji co do zakwestionowania umowy kredytu.

Ad. 5 Do sądu krajowego, który stwierdza nieuczciwy charakter warunku umowy zawartej przez przedsiębiorcę z konsumentem, należy poinformowanie konsumenta, w ramach krajowych norm proceduralnych i w następstwie kontradyktoryjnej debaty, o konsekwencjach prawnych, jakie może pociągnąć za sobą stwierdzenie nieważności takiej umowy, niezależnie od tego, czy konsument jest reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika.

Chcesz skorzystać z bezpłatnej analizy?
Zapraszamy do kontaktu, odpowiemy na wszelkie pytania.