Nieautoryzowane transakcje płatnicze stały się jednym z najpowszechniejszych problemów w erze płatności elektronicznych. I choć korzystanie z kart płatniczych i usług online przynosi wygodę – niesie za sobą ryzyko utraty pieniędzy w wyniku oszustw. Wraz z rozwojem technologii i powszechnością płatności elektronicznych, oszuści stosują coraz bardziej zaawansowane techniki mające na celu wyprowadzenie środków z rachunku bankowego. Czym są nieautoryzowane transakcje płatnicze i w jaki sposób postąpić, jeśli zauważy się podejrzane transakcje na swoim rachunku bankowym?
Czytaj również: Oszustwo – problem banku i klienta
Pojęcie nieautoryzowanej transakcji płatniczej
Wskazać należy, że ustawa o usługach płatniczych nie zawiera definicji legalnej pojęcia nieautoryzowanej transakcji płatniczej. Jednakże, zgodnie z art. 40 ust. 1 u.u.p. transakcję płatniczą uważa się za autoryzowaną, jeżeli płatnik wyraził zgodę na wykonanie transakcji płatniczej w sposób przewidziany w umowie między płatnikiem a jego dostawcą. Wobec tego analogicznie nieautoryzowana transakcja ma miejsce wtedy, gdy płatnik nie wyraził na nią zgody.
Kiedy mamy do czynienia z nieautoryzowaną transakcją płatniczą?
Obecnie coraz częściej dochodzi do sytuacji, w których użytkownicy na popularnych serwisach sprzedażowych padają ofiarą kradzieży oszczędności zgromadzonych na rachunkach bankowych. Oszuści są coraz bardziej kreatywni i posługują się wyszukanymi metodami, które ułatwiają im manipulację użytkownikami.
Nierzadko zdarza się, że podszywają się pod firmy kurierskie czy przesyłają linki wraz z prośbami o potwierdzenie realizacji przelewu. Użytkownik, klikając w nieznany link, może doprowadzić do tego, że osoba niepożądana przejmie kontrolę nad jego kontem, zdobędzie dane do logowania, albo uwierzytelni transakcję, przez co straci środki zgromadzone na rachunku bankowym.
Jeżeli padłeś ofiarą nieautoryzowanej transakcji płatniczej, w pierwszej kolejności powinieneś:
- skontaktować się z bankiem za pośrednictwem oficjalnej infolinii,
- niezwłocznie powiadomić bank o takiej transakcji i ją zgłosić,
- zmienić dane do logowania do aplikacji bankowej i bankowości elektronicznej,
- zastrzec kartę bankową.
Kto ponosi odpowiedzialność za oszustwo?
W świetle art. 46 ust. 1 ustawy o usługach płatniczych, w przypadku wystąpienia nieautoryzowanych transakcji płatniczych dostawca płatnika jest zobowiązany do niezwłocznego zwrotu kwoty transakcji, a zatem do przywrócenia obciążonego rachunku płatniczego do stanu, który istniałby, gdyby do nieautoryzowanej transakcji w ogóle nie doszło. Oznacza to, że przepisy nakładają na dostawców usług płatniczych (w tym banki) obowiązek dokonania korekty księgowej, w przypadku nienależycie wykonanej transakcji płatniczej.
Zgodnie z art. 45 ust 1. ustawy, ciężar dowodu w kwestii udowodnienia, że transakcja była autoryzowana i prawidłowo zapisana w systemie, który służy do obsługi transakcji płatniczych dostawcy, jak również tego, że na wykonanie transakcji nie miała wpływu żadna awaria techniczna czy usterka związaną z usługą świadczoną przez dostawcę prowadzącego rachunek płatniczy lub świadczącego usługę inicjowania transakcji, spoczywa na banku.
Warto zwrócić uwagę również na regulację, która zawarta została w ust. 2 omawianego artykułu. W myśl tego przepisu, wskazuje się, że fakt zarejestrowanego użycia instrumentu płatniczego, a zatem użycia instrumentu płatniczego zgodnie z procedurami i przy zastosowaniu ustalonych sposobów autoryzacji, nie oznacza, iż transakcja została autoryzowana przez użytkownika albo że płatnik umyślnie albo wskutek rażącego niedbalstwa doprowadził do nieautoryzowanej transakcji płatniczej.
Czy bank zawsze musi oddać skradzione pieniądze?
Istnieją sytuacje, w których płatnik będzie odpowiadał za nieautoryzowane transakcje w pełnej wysokości mimo dokonania zgłoszenia. Wówczas bank nie będzie zobowiązany do ponoszenia skutków nieautoryzowanej transakcji.
Z pełną odpowiedzialnością płatnika za nieautoryzowane transakcje płatnicze będziemy mieli do czynienia, jeżeli doprowadził do nich umyślnie albo w wyniku umyślnego lub będącego skutkiem rażącego niedbalstwa naruszenia co najmniej jednego z obowiązków nałożonych na niego ustawą o usługach płatniczych.
Co należy zrobić, gdy bank odmawia zwrotu pieniędzy?
Niestety banki bardzo często odmawiają zwrotu skradzionych pieniędzy. Od decyzji banku należy się odwołać, a także wezwać go do zapłaty. Kolejnym krokiem powinno być postępowanie reklamacyjne, jednak niestety, reklamacje zazwyczaj również nie są przez banku uznawane.
Jeśli otrzymaliśmy od banku decyzję odmowną w zakresie zwrotu utraconych środków, możemy zwrócić się z wnioskiem o podjęcie interwencji przez Rzecznika Finansowego. Podmiot ten coraz częściej interweniuje w sprawach dotyczących utraty środków przez klientów banków w wyniku nieautoryzowanych transakcji.
W przypadku braku porozumienia z bankiem, a także gdy mimo interwencji Rzecznika Finansowego, bank utrzyma swoje stanowisko, zwrotu kwot nieautoryzowanych transakcji można domagać się jedynie na drodze postępowania sądowego przed sądem powszechnym.
Źródła:
- Byrski Jan (red.), Zalcewicz Anna (red.), Ustawa o usługach płatniczych. Komentarz, wyd. II
