Nie jest tajemnicą, że polski wymiar sprawiedliwości jest przeciążony. Procesy sądowe we wszystkich rodzajach spraw potrafią trwać latami. Bardzo często osoby inicjujące proces muszą czekać latami na wyznaczenie pierwszego terminu rozprawy. Przewlekłość procesu sądowego w praktyce często prowadzi do ograniczenia jednego z praw wynikających z Europejskiej Konwencji Praw Człowieka – prawa do rozpatrzenia sprawy w rozsądnym terminie. W niniejszym artykule wyjaśnimy od czego tak na prawdę to zależy, ile trwa średnio proces sądowy w Polsce oraz jak można go przyspieszyć.
Ile się czeka na wyznaczenie terminu rozprawy cywilnej?
Postępowanie sądowe inicjuje powód wnosząc pozew do Sądu. Trafia od do sędziego lub referendarza, który został wylosowany w wewnętrznym systemie Sądu. Na tym etapie Sąd dokonuje kontroli formalnej. Jeżeli pozew jest skonstruowany zgodnie z wymogami postępowania cywilnego to Sąd zarządza jego doręczenie stronie przeciwnej. Ten etap zazwyczaj trwa około 3 miesięcy.
Od tego momentu strony wdają się w spór co do istoty sprawy. Może nastąpić wymiana pism procesowych między stronami. Następnie Sąd jeżeli uzna to za koniczne może wyznaczyć rozprawę.
Odpowiedź na pytanie ile czeka się na wyznaczenie rozprawy w Sądzie cywilny nie jest taka oczywista. Termin zależy jest od obłożenia Sądu. Sądy w dużych miasta są o wiele bardziej obłożone niż te w mniejszych miejscowościach. Zatem o wiele szybciej doczekamy się rozpoznania sprawy przez Sąd w mniejszej miejscowości niż np. w Warszawie. Uśredniając jednak te dane można przyjąć, że na wyznaczenie I terminu rozprawy możemy oczekiwać około 6 miesięcy.
Rozpoznawanie spraw – dane statystyczne
Ministerstwo sprawiedliwości prowadzi oficjalne statystyki związane z długością rozpoznawania spraw. Ze zgromadzonych danych wynika, że na przestrzeni ostatnich lat czas rozpoznawania sprawy w I instancji wydłużył się niemal dwukrotnie.
W 2011 roku średnio rozpoznanie sprawy przez Sąd rejonowy trwało 4,1 miesiąca w 2021 było to już 7,6 miesiąca. Znacznie dłużej trwają sprawy rozpatrywane przez Sądy Okręgowe tutaj w 2011 roku postępowanie trwało średnio 6,8 miesiąca a w 2021 8,9 miesiąca. Najnowsze dane statystyczne są jednak optymistyczne. W 2022 roku czas rozpoznania sprawy skrócił się do średnio 5,9. Ile czeka się na rozprawę w sądzie w 2023 r.? – jest jeszcze zbyt wcześnie, żeby odpowiedzieć na to pytanie, natomiast jeżeli trend się utrzyma to możemy spodziewać się polepszenia sytuacji.
Co zrobić gdy sprawa się wydłuża?
Kiedy odpowiedzią na pytanie ile czeka się na rozprawę w sądzie cywilnym jest – zdecydowanie zbyt długo, nie jesteśmy bezradni. W pierwszej kolejności można wystosować pismo do sądu. W piśmie można zawnioskować o udzielenie informacji co dzieje się w sprawie. Warto też wyjaśnić jakie są okoliczności sprawy, wówczas możemy liczyć na przyspieszenie postępowania.
Bardziej dotkliwym narzędziem w rękach strony jest skarga na przewlekłość postępowania. Skarga ta rozpoznawana jest przez Sąd wyższej instancji. Skarga na przewlekłość postępowania ma zapewnić prawo do uzyskania skutecznej ochrony prawnej na drodze sądowej w rozsądnym czasie. Podlega stałej opłacie w wysokości 200 zł Możemy również domagać się zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej. Maksymalnie możemy żądać 20.000 zł., ale praktyka uczy, że przeważnie sądy zasądzają między 3000 a 5000 zł.
Ile może trwać sprawa cywilna w sądzie?
Długość trwania rozprawa zależy od czynności, które Sąd zaplanował. W sprawach prostych z nieskomplikowanym stanem faktycznym Sąd może wydać wyrok a rozprawa może trwać kilkanaście minut.
Najdłuższe są rozprawy na których Sąd przesłuchuje świadków. Na jeden termin rozprawy może zostać wezwanych kilku świadków. W takim wypadku w celu wyjaśnienia okoliczności sprawy rozprawa może trwać kilka godzin, a terminów rozpraw może być kilka.
Kto wyznacza termin rozprawy?
Co do zasady terminy rozpraw wyznaczane są przez sędziego, który rozpoznaje sprawę. To on po analizie materiału dowodowego uznaje, że sprawa jest na takim etapie, że można wyznaczyć termin rozprawy. To ile będzie się czekało na termin rozprawy zależy od terminarza sędziego. Oczywiście strony mogą przekazać swoje preferencje co do konkretnego terminu rozprawy, natomiast ostatnie słowo należy do Sędziego.
