W dniu 7 maja 2021 r. Sąd Najwyższy podjął kolejną uchwałę w sprawie frankowiczów. W sprawie o sygnaturze III CZP 6/21 SN odpowiadał na pytania Rzecznika Finansowego zadane dnia 19 października 2020 r.

Chcesz skorzystać z bezpłatnej analizy?
Zapraszamy do kontaktu, odpowiemy na wszelkie pytania.

​„1. Niedozwolone postanowienie umowne (art. 3851 § 1 k.c.) jest od początku, z mocy samego prawa, dotknięte bezskutecznością na korzyść konsumenta, który może udzielić następczo świadomej i wolnej zgody na to postanowienie i w ten sposób przywrócić mu skuteczność z mocą wsteczną.

2. Jeżeli bez bezskutecznego postanowienia umowa kredytu nie może wiązać, konsumentowi i kredytodawcy przysługują odrębne roszczenia o zwrot świadczeń pieniężnych spełnionych w wykonaniu tej umowy (art. 410 § 1 w związku z art. 405 k.c.). Kredytodawca może żądać zwrotu świadczenia od chwili, w której umowa kredytu stała się trwale bezskuteczna.

3. Nadaje uchwale moc zasady prawnej.”

Co oznacza odpowiedź SN w sprawie III CZ 6/21 SN

Analiza pierwszego punktu odpowiedzi na pytanie Rzecznika Finansowego w sprawie III CZP 6/21 SN

Postanowienia uznane za abuzywne, nie wiążą konsumenta od samego początku tj. od dnia zawarcia umowy. Konsument może jednak, w drodze wyrażenia świadomej i wolnej zgody potwierdzić prawidłowość postanowienia abuzywnego. Podobne stanowisko zostało wyrażone w wyroku TSUE z dnia 29 kwietnia 2021 r. w sprawie C-19/20, w którym stwierdzono, że aneks zmieniający postanowienie abuzywne jest wiążące tylko w przypadku podjęcia wolnej i świadomej zgody.

Tym samym to kredytobiorca decydować będzie czy wyrazić zgodę na zmianę postanowienia abuzywnego. Jednocześnie moim zdaniem używanie zarówno przez SN jaki TSUE sformułowania „świadoma zgoda” powoduje brak przymiotu przywrócenia skuteczności z mocą wsteczną aneksom zawieranym przez konsumentów w celu możliwości spłaty bezpośrednio w CHF. W pierwszej bowiem kolejności aneksy te zgodnie ze swoją treścią zmieniały umowę na przyszłość a tym samym nierozliczona pozostawała kwestia abuzywności klauzul w okresie do dnia zawarcia aneksu. Po drugie zaś aneksy te często nie usuwały abuzywności klauzul waloryzacyjnych a jedynie dodawały możliwość spłaty w CHF obok możliwości spłaty w PLN.

Należy wstrzymać się z jednoznacznym stanowiskiem, aż do sporządzenia uzasadnienia do uchwały, jednakże domniemywać można, iż SN nie znajduje podstawy do zamiany abuzywnego postanowienia dyspozytywnym przepisem prawa. Skoro bowiem SN upatruje w świadomej i wolnej zgodzie jedynej możliwości przywrócenia skuteczności bezskutecznego postanowienia, to nie znajduje podstaw do możliwości zastosowania w jego miejsce przepisów prawa.

Analiza drugiego punktu odpowiedzi na pytanie Rzecznika Finansowego w sprawie III CZP 6/21 SN

Pierwsza część oznacza, że SN podtrzymuje stanowisko z uchwały z dnia 16 lutego 2021 r. o sygn.. akt III CZP 11/20 i ponownie opowiada się za teorią dwóch kondykcji. Co oznacza, że Bank celem odzyskania środków wypłaconych w ramach wypłaty kredytu, będzie musiał podjąć środki prawne, rozliczenia nie może dokonywać samodzielnie Sąd.

Jednocześnie SN stwierdził, że Bank może żądać zwrotu wypłaconej kwoty dopiero w momencie powstania trwałej bezskuteczności umowy, a więc w momencie uprawomocnienia wyroku, który stwierdza jej nieważność. Tym samym bieg terminu przedawnienia roszczenia banku o zwrot wypłaconego kapitału rozpoczyna bieg dopiero do momentu zakończenia sprawy dot. ustalenia nieważności umowy.

W ustnych motywach SN wskazał natomiast, że bieg przedawnienia roszczenia Kredytobiorcy rozpoczyna się w momencie powzięcia informacji o abuzywnym charakterze postanowień umownych. Zatem de facto winniśmy móc mówić o początku biegu przedawnienia roszczenia Kredytobiorców dopiero w momencie zakwestionowania umowy czy to przez pisma skierowane do banku lub przez sam pozew.

Ponownie oznacza to implementację do orzecznictwa krajowego stanowiska TSUE z dnia 22 kwietnia 2021 r. w sprawie C-485/19 LH przeciwko Profi Credit Slovakia s.r.o., który stwierdził, że nie sposób w przypadku długoterminowych zobowiązań – umów kredytów, kwestionowanych ze względu na istnienie klauzul abuzywnych, wiązać początku biegu terminu przedawnienia z chwilą spełnienia świadczenia nienależnego. Termin przedawnienia roszczenia konsumenta winien biec dopiero od momentu podjęcia przez kredytobiorcę świadomej i wiążącej decyzji co do zakwestionowania umowy kredytu.

Co prawda SN wskazał, że początek biegu przedawnienia biegnie od momentu powzięcia informacji o abuzywności klauzul, jednakże Bank nie będzie w stanie wykazać, kiedy Kredytobiorca przed powzięciem jakichkolwiek czynności zmierzających do unieważnienia umowy posiadł odpowiednią wiedzę.

Analiza trzeciego punktu odpowiedzi na pytanie Rzecznika Finansowego w sprawie III CZP 6/21 SN

Nadanie uchwale mocy zasady prawnej powoduje związanie Sądu Najwyższego tą Uchwałą. Oznacza to, że we wszystkich sprawach, rozpatrywanych przez SN, w których pojawi się analogiczny problem zapaść będzie musiał wyrok tożsamy. Co prawda istnieje możliwość zmiany zasady prawnej przy udziale składu co najmniej całej izby, to jednak biorąc pod uwagę, iż wyrok ten de facto potwierdza dotychczasowe stanowisko a ponownie sprawą zająć się ma SN 11 maja w sprawie III CZP 11/21 to zasada ta winna być utrzymana.

Chcesz skorzystać z bezpłatnej analizy?
Zapraszamy do kontaktu, odpowiemy na wszelkie pytania.