Czas na podsumowanie wyroków w sprawach frankowych w I kwartale 2022 roku Pledziewicz Kancelarii! Nie brakowało wyroków przeciwko takim bankom jak mBank, BPH, Getin, PKO BP, Millennium czy BGŻ. Z naszych obserwacji wynika, że widać znaczące przyśpieszenie czasu rozpoznawania spraw frankowych, co ma odzwierciedlenie w tempie wydania wyroków. Co przyniosą kolejne miesiące?
- W I kwartale 2022 r. udało nam się osiągnąć dla naszych klientów 23 wyroki w sądach I instancji. We wszystkich z nich Sądy przyznały nam i klientom rację, iż zawarte przez nich umowy były nieważne;
- Sądy coraz częściej wydają wyroki w ekspresowym tempie – w tym kwartale udało nam się uzyskać 4 wyroki w ciągu 6 miesięcy od złożenia pozwu;
- W sprawach, w których klienci jedynie zarejestrowali, a nie faktycznie prowadzili działalność gospodarczą, Sądy potwierdzają posiadanie przez nich statusu konsumenta.
Wyroki w sprawach frankowych przeciwko mBank
A) Sąd Okręgowy w Warszawie:
1) Wydział: XXV Cywilny;
- Sygnatura: XXV 43/21;
- Data: 10 stycznia 2022 r.;
- Sędzia: SSO Tomasz Gal
2) Wydział: Wydział Cywilny
- Sygnatura: XXVIII C 3244/21
- Data 17 marca 2022 r.
- Sędzia: Maciej Wójcicki
B) Sąd Okręgowy w Toruniu Wydział I Cywilny
- Sygnatura: I C 1977/21
- Data: 28 lutego 2022 r.
- Sędzia: SSO Justyna Piś- Barganowska
- Sygnatura: I C 1427/21
- Data: 22 lutego 2022 r.
- Sędzia: Maciej Plaskacz
- Sygnatura: I C 1980/21
- Data: 21 marca 2022 r.
- Sędzia: Olgierd Zieliński
- Sygnatura: I C 2047/21
- Data: 28 marca 2022 r.
- Sędzia: Olgierd Zieliński
C) Sąd Okręgowy w Bydgoszczy Wydział I Cywilny
- Sygnatura: I C 333/20
- Data: 15 marca 2022 r.
- Sędzia: SSO Wojciech Rybarczyk
- Sygnatura I C 1104/21
- Data: 31 marca 2022 r.
- Sędzia: SSO Agnieszka Dutkiewicz
Jako klauzule w sprawach frankowych przeciwko mBankowi Sądy uznawały za niedozwolone:
– „Kwota kredytu wyrażona w walucie waloryzacji na koniec dnia … według kursu kupna waluty z tabeli kursowej BRE Banku SA wynosi…”
– „MultiBank udziela Kredytobiorcy na Jego wniosek, Kredytu hipotecznego przeznaczonego na cel określony w § 1 ust. 1, zwanego dalej Kredytem, w kwocie określonej w § 1 ust. 2, waloryzowanego kursem kupna waluty CHF wg tabeli kursowej BRE Banku S.A. Kwota Kredytu wyrażona w CHF jest określona na podstawie kursu kupna waluty CHF z tabeli kursowej BRE Banku S.A. z dnia i godziny uruchomienia Kredytu.”
– „Kwota uruchomionego Kredytu wyrażona w walucie CHF jest określona na podstawie kursu kupna waluty CHF z tabeli kursowej BRE Banku SA z dnia i godziny uruchomienia Kredytu.”
– „Raty kapitałowo-odsetkowe spłacane są w złotych po uprzednim ich przeliczeniu wg kursu sprzedaży CHF z tabeli kursowej BRE Banku S.A., obowiązującego na dzień spłaty z godziny 14:50.”
– „Wcześniejsza spłata całości Kredytu lub raty kapitałowo-odsetkowej a także spłata przekraczająca wysokość raty powoduje, że kwota spłaty jest przeliczana po kursie sprzedaży CHF, z tabeli kursowej BRE Banku S.A., obowiązującym na dzień i godzinę spłaty.”
Wyroki w sprawach frankowych przeciwko BPH
A) Sąd Okręgowy w Bydgoszczy Wydział I Cywilny
- Sygnatura: I C 1030/21
- Data: 11 stycznia 2022 r.
- Sędzia: SSO Dorota Marszałkowska
B) Sąd Okręgowy w Toruniu I Wydział Cywilny
- Sygnatura: I C 2031/20
- Data: 15 marca 2022 r.
- Sędzia: SSO Maciej Plaskacz
- Sygnatura: I C 1710/21
- Data: 21 marca 2022 r.
- Sędzia: SSO Olgierd Zieliński
Jako klauzule w sprawach frankowych przeciwko BPH Sądy uznawały za niedozwolone:
– „Kwota kredytu lub transzy kredytu wypłacana jest w złotych po przeliczeniu według kursu kupna waluty kredytu obowiązującego w Banku, zgodnie z Tabelą kursów walut BPH PBK S.A. ogłaszaną w siedzibie Banku, w dniu wypłaty kredytu lub transzy kredytu.”
– „Kwota spłaty podlega przeliczeniu na złote po kursie sprzedaży waluty kredytu obowiązującym w Banku, zgodnie z Tabelą kursów walut BPH PBK S.A. ogłaszaną w siedzibie Banku na koniec dnia spłaty.”
– „(…) Każdorazowo wypłacona kwota złotych polskich, zostanie przeliczona na walutę do której indeksowany jest kredyt według kursu kupna waluty kredytu podanego w Tabeli kursów kupna/sprzedaży GE Banku Mieszkaniowego SA, ogłoszonego przez Bank w dniu dokonania wypłaty przez Bank.”
– „Rozliczenie każdej wpłaty dokonanej przez Kredytobiorcę, będzie następować według kursu sprzedaży waluty do której jest indeksowany Kredyt, podanego w Tabeli kursów kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielonych przez GE Money Bank S.A., obowiązującego w dniu wpływu środków do Banku.”
Wyroki w sprawach frankowych przeciwko Getin
A) Sąd Okręgowy w Warszawie
I Wydział Cywilny
- Sygnatura: I C 2820/21
- Data: 31 marca 2022 r.
- Sędzia: SSR del. Joanna Radzyńska- Głowacka
XXVIII Wydział Cywilny
- Sygnatura: XXVIII C 2687/21
- Data: 24 stycznia 2022 r.
- Sędzia: SSO Edyta Somat-Unisk
- Sygnatura: XXVIII C 2533/21
- Data: 16 marca 2022 r.
- Sędzia: SSO Paweł Krekora
- Sygnatura: XXVIII C 1040/21
- Data: 30 marca 2022 r.
- Sędzia: SSO Tomasz Leszczyński
B) Sąd Okręgowy w Toruniu I Wydział Cywilny
- Sygnatura: I C 582/21
- Data: 16 marca 2022 r.
- Sędzia: SSO Joanna Grzempka
Jako klauzule w sprawach frankowych przeciwko Getin Bank Sądy uznawały za niedozwolone:
– „W dniu wypłaty kredytu lub każdej transzy kredytu kwota wypłaconych środków będzie przeliczana do CHF według kursu kupna walut określonego w Tabeli Kursów – obowiązującego w dniu uruchomienia środków.”
– „Wysokość zobowiązania będzie ustalana jako równowartość wymagalnej spłaty wyrażonej w CHF – po jej przeliczeniu wg kursu sprzedaży walut określonego w „Bankowej tabeli kursów walut dla kredytów dewizowych oraz indeksowanych kursem walut obcych” do CHF obowiązującego w dniu spłaty.”
– „W dniu wypłaty kredytu lub każdej transzy kredytu kwota wypłaconych środków będzie przeliczana na walutę do której indeksowany jest kredyt według kursu kupna walut określonego w „Bankowej tabeli kursów walut dla kredytów dewizowych oraz indeksowanych kresem walut obcych”– obowiązującego w dniu uruchomienia środków.”
– „Wysokość zobowiązania będzie ustalana jako równowartość wymaganej spłaty wyrażonej w walucie indeksacyjnej – po jej przeliczeniu według kursu sprzedaży walut określonego w Bankowej tabeli kursów walut dla kredytów dewizowych oraz indeksowanych kursem walut obcych” do waluty wyrażonej w umowie – obowiązującego w dniu spłaty.”
Wyroki w sprawach frankowych przeciwko PKO BP
A) Sąd Okręgowy w Bydgoszczy I Wydział Cywilny
- Sygnatura: I C 913/17
- Data: 15 lutego 2022 r.
- Sędzia: SSO Dorota Marszałkowska
- Sygnatura: I C 900/21
- Data 22 marca 2022 r.
- Sędzia: SSO Wojciech Rybarczyk
B) Sąd Okręgowy w Toruniu I Wydział Cywilny
- Sygnatura: I C 286/21
- Data: 15 marca 2022 r.
- Sędzia: SSO Maciej Plaskacz
Jako klauzule w sprawach frankowych przeciwko PKO BP Sądy uznawały za niedozwolone:
– „Kredyt jest wypłacany w walucie polskiej na finansowanie zobowiązań w Rzeczypospolitej Polskiej.” w związku z „W przypadku wypłaty kredytu albo transzy w walucie polskiej, stosuje się kurs kupna dla dewiz obowiązujący w PKO BP SA w dniu realizacji zlecenia płatniczego, według aktualnej Tabeli Kursów.”
– „W przypadku dokonywania spłat zadłużenia Kredytobiorcy z ROR środki z rachunku będą pobierane w walucie polskiej w wysokości stanowiącej równowartość kwoty kredytu lub raty spłaty kredytu w walucie wymienialnej, w której udzielony jest kredyt, przy zastosowaniu kursu sprzedaży dla dewiz, obowiązującego w PKO BP SA w dniu, o którym mowa w § 7 ust. 5 CSU, według aktualnej Tabeli kursów.”
– Zgodnie z § 5 ust. 3 pkt 2 Umowy kredyt został wypłacony w walucie polskiej jako przeznaczony na finansowanie zobowiązań w kraju. Natomiast zgodnie z § 5 ust. 4 Umowy: „W przypadku, o którym mowa w ust 3 pkt. 2, stosuje się kurs kupna dla dewiz obowiązujący w PKO BP SA w dniu realizacji zlecenia płatniczego.”
– „Spłata rat kapitałowo-odsetkowych następuje również w walucie polskiej po uprzednim przeliczeniu rat kapitałowo-odsetkowych według obowiązującego w PKO BP SA w dniu wymagalności, kursu sprzedaży dla dewiz.”
Wyroki w sprawach frankowych przeciwko Millennium
A) Sąd Okręgowy w Warszawie XXVIII Wydział Cywilny
- Sygnatura: XXVIII C 5898/21
- Data: 10 marca 2022 r.
- Sędzia: SSO Aldona Szawrońska- Eliszewska
B) Sąd Okręgowy w Bydgoszczy I Wydział Cywilny
- Sygnatura: I C 35/18
- Data: 9 marca 2022 r.
- Sędzia: SSO Rafał Szurka
- Sygnatura: I C 541/20
- Data: 28 marca 2022 r.
- Sędzia: SSO Rafał Szurka
Jako klauzule w sprawach frankowych przeciwko Millennium Sądy uznawały za niedozwolone:
– „Kredyt jest indeksowany do CHF, po przeliczeniu wypłaconej kwoty zgodnie z kursem kupna CHF według Tabeli Kursów Walut Obcych obowiązujących w Banku Millennium w dniu uruchomienia kredytu lub transzy.”
– „Spłata rat kapitałowo-odsetkowych następuje zaś po uprzednim przeliczeniu rat kapitałowo-odsetkowych według kursu sprzedaży dewiz dla CHF zgodnie z Tabelą Kursów Walut Obcych obowiązującą w Banku w dniu spłaty.”
– „Bank udziela Kredytobiorcy kredytu w wysokości … PLN co stanowi równowartość sumy w CHF, zgodnie z kursem kupna CHF według Tabeli Kursów Walut Banku Millennium z daty uruchomienia kredytu […]”
– „Kredytobiorca zobowiązuje się spłacić w PLN, równowartość sumy w CHF wyliczonej zgodnie z ust. 1 z zastosowaniem kursu sprzedaży CHF z dnia płatności raty kredytu/pożyczki według Tabeli Kursów Walut Banku Millennium.”
Wyroki w sprawach frankowych przeciwko BGŻ
Sąd Okręgowy w Warszawie XXVIII Wydział Cywilny
- Sygnatura: XXVIII 869/21
- Data: 16 marca 2022 r.
- Sędzia: SSO Katarzyna Dawid- Birska
Jako klauzule w sprawach frankowych przeciwko BGŻ Sądy uznawały za niedozwolone:
– „Kredyty w walutach wymienialnych wypłacane są w złotych, przy zastosowaniu kursu kupna, waluty obowiązującego w Banku w chwili wypłaty.”
– „Kredyty w walutach wymienialnych podlegają spłacie w złotych, przy zastosowaniu kursu sprzedaży waluty obowiązującego w Banku w chwili spłaty.”
Nietypowe stany faktyczne
Wobec częstych pytań, co do niekoniecznie nietypowych, ale sytuacji odmiennych od standardowych stanów faktycznych należy wskazać, że w naszych sprawach niejednokrotnie występowały inne, niż standardowe stany faktyczne, a mimo to Sądy przyznawały nam rację, co do możliwości powoływania się w nich na abuzywność klauzul. Za standardowe uznajemy sytuacje, w których kredyt wypłacony został w PLN, spłacany jest w PLN, zaś kredytowana nieruchomość nigdy nie była przedmiotem najmu ani nie zarejestrowano w niej działalności gospodarczej. Pomimo zaś wystąpienia poniższych stanów faktycznych sądy uznawały, że umowa jest nieważna, nawet jeżeli zawarto aneks, który:
– umożliwiał spłatę kredyt bezpośrednio w walucie waloryzacji, to nie można mówić o automatycznej „naprawie” umowy,
– doprecyzowywał postanowienia dotyczące tworzenia tabel kursowych banków, również nie dochodzi do automatycznej „naprawy” umowy, w szczególności, w której aneks ten nie jest całkowicie jednoznaczny i ogranicza możliwość manipulacji kursem przez bank do zera,
– umożliwiał przeliczanie kwot spłat po kursie średnim NBP, aneksy takie były płatne co wskazuje, na brak świadomości w zakresie chęci „naprawy umowy.
Sądy w zakresie zawierania aneksów do umowy podkreślały, że w celu eliminacji klauzul abuzywnych prawo wymaga wyraźnego wskazania w tychże aneksach, że ich zawarcie ma na celu wyeliminowanie postanowień wadliwych. W jednej ze spraw klienci wystąpili przeciwko bankowi, pomimo tego, że to nie oni zawarli umowę kredytową. Została ona przez nich odziedziczona – nie stanowi to żadnego przeciwskazania to wystąpienia przeciw bankowi na drogę sądową.
Jeżeli w nieruchomości, która była przedmiotem kredytowania, została zarejestrowana działalność gospodarcza (nie była ona faktycznie w nim prowadzona, nie odliczano w ramach kosztów prowadzenia działalności gospodarczej kosztów związanych z nieruchomością), sądy również stwierdzały brak utraty statusu konsumenta. Nawet jeżeli rejestracja następowała zaraz po przeprowadzeniu się do kredytowanej nieruchomości.
Jeżeli umowa została zawarta przed wejściem Polski do Unii Europejskiej – wskazać bowiem należy, że przepisy, na które powołuje się nasza kancelaria są przepisami znajdującymi się w Polskim Kodeksie Cywilnym. Przepisy Unijne stanowią swego rodzaju wytyczne, natomiast brak tych wytycznych w momencie zawierania umowy nie powoduje braku możliwości wytoczenia powództwa przeciwko bankowi.
Poza wadliwością poszczególnych klauzul wskazanych w pierwszej części niniejszego artykułu Sądy również w wielu innych kwestiach przyznają nam i klientom rację:
– pomimo tego, że banki wielokrotnie wymagały, aby klienci podpisali oświadczenie, że wybierają kredyt walutowy oraz, że są w pełni świadomi ryzyka, jakie się z tym wiąże, Sądy uznawały, że nie dowodzi to spełnienia obowiązku informacyjnego przez bank. Oświadczenie takie było standardowym wzorcem, który był załączany do umowy. Wielokrotnie jednak klienci na etapie rozmów przed zawarciem umowy otrzymywali informację, że nie posiadają zdolności kredytowej dla kredytu w PLN, tym samym żadnego faktycznego wyboru bank im nie przedstawiał. Na dodatek oświadczenie, że jest się świadomym nie wskazuje, czego ta świadomość dotyczy, a ponadto w żaden sposób nie bada wiedzy kredytobiorcy;
– na wyroki sądów nie wpływa również fakt, że banki w pewnym stopniu stosowały kursy rynkowe. Bowiem w umowach kredytu brak jest precyzyjnych zasad, którymi bank miał się kierować przy ustalaniu kursów. Brak jest również przepisów prawa, które wpływają na sposób określania kursu w tabelach banku. Oczywiście bank nie ma wpływu na wysokość kursów stosowanych na rynkach walutowych. Jednak sposób określania kursów stosowanych przez bank dla poszczególnych transakcji w świetle umowy jest niczym nieograniczony. Wbrew pozorom kryteria rynkowe i potencjalny wpływ nadzoru finansowego nie stanowią tu wystarczającej granicy. Ustalenie kursu na zbyt niskim (w przypadku kupna) lub zbyt wysokim (w przypadku kursu sprzedaży) poziomie nie musi spowodować rezygnacji kontrahentów banku z transakcji walutowych już tej przyczyny, iż zgodnie z umową są zobowiązane do zawierania takich transakcji. Bank może ponadto ustalić równocześnie kilka tabeli kursów i stosować je w zależności od rodzaju transakcji (a więc inny kurs stosować dla transakcji kantorowych, inny dla skupu/sprzedaży dokonywanej za pośrednictwem rachunków bankowych, zaś jeszcze inny dla obliczeń związanych z udzielaniem i spłatą kredytów).
Czas trwania postępowań
Wskazać należy, że widać znaczące przyśpieszenie czasu rozpoznawania spraw frankowych, co ma odzwierciedlenie w tempie wydania wyroków. Z naszej praktyki wynika, że sądy już niemalże zrezygnowały z powoływania biegłych (których okres wydania opinii wahał się od minimum trzech miesięcy do znacznie ponad pół roku). Wpływ na to ma z całą pewnością coraz bardziej ugruntowane orzecznictwo w zakresie nieważności umów i braku możliwości tzw. „odfrankowienia” umowy.
Sądy również coraz częściej pomijają wnioski banków o zawieszenie postępowania w oczekiwaniu na wydanie przez Sąd Najwyższy uchwały w sprawie III CZP 11/21. Jednocześnie już kilkukrotnie sądy, które jednak zawiesiły postępowania, z uwagi na upływ czasu i brak możliwości przewidzenia, kiedy uchwałą Sądu Najwyższego zostanie podjęta, podejmowały postępowanie celem dalszego jego prowadzenia.
Sądy również coraz częściej pomijają dowody wnioskowane przez banki w postaci przesłuchiwania pracowników banku zajmujących się kwestią tabel kursowych. Sądy bowiem stają na stanowisku, że jedyną istotną okolicznością, dla wykazania której konieczne jest przesłuchiwanie świadków jest kwestia spotkania klientów z pracownikami banku. Jednakże celem przyśpieszenia spraw Sądy przeprowadzają te zeznania pisemnie – zobowiązując do wysłania zeznań w terminie pomiędzy otrzymaniem odpowiedzi na pozew z banku a wyznaczeniem I terminu rozprawy. Odnosząc się zaś bezpośrednio do czasu wydania wyroku w I instancji przez poszczególne sądy:
– w Toruniu uzyskiwaliśmy wyroki w sprawach wszczętych pod koniec 2020 r. (czas trwania 12 – 16 msc). Równocześnie jednakże uzyskaliśmy również dwa wyroki w sprawach wniesionych w sierpniu i wrześniu 2021 r. – jak więc łatwo zauważyć tempo prac sądu uległo znacznemu przyśpieszeniu.
– w Sądzie Okręgowym w Bydgoszczy zakończyliśmy dwie sprawy wszczęte jeszcze w 2017 r. (a więc jeszcze przed wydaniem wyroku w słynnej sprawie p. Dziubak), jednakże jednocześnie uzyskaliśmy w tym kwartale wyrok w sprawie wszczętej na początku 2020 r. ale również w połowie 2021 r.
– Sąd Okręgowy w Warszawie po powstaniu specjalnego dedykowanego sprawom frankowym wydziału (XXVIII) zdaje się posiadać nieformalną procedurę pozwalającą na zakończenie spraw w ok. 12 msc od ich wszczęcia m.in. poprzez przesłuchiwanie świadków banku w formie pisemnej przed I rozprawą. Zaś na samej rozprawie (jedynej w sprawie) Sąd przesłuchuj kredytobiorców.
